70 il sovet əsarətində qalan Azərbaycanın ozamankı tarixi və ictimai siyasi həyatı ilə bağlı bir çox sənədlər hələ də Rusiya arxivlərindədir.
Cebhe.info-nun həmin sənədlərin ölkəyə qaytarılması mümkünlüyü ilə bağlı sorğusuna cavab olaraq Milli Arxiv İdarəsindən verilən açıqlamada bildirilib ki, Rusiyaya hələ bu barədə dövlət səviyyəsində müraciət göndərilməyib:
“Rusiyaya bu sənədlərin Azərbaycana qaytarılması barədə müraciət olunmayıb. Amma bizim əməkdaşlıq sazişimiz var. Bu sazişə əsasən həmin sənədləri gətirib baxa bilərik. Məsələn, bu yaxınlarda vaxtı ilə yanmayan lentə köçürmək üçün Belarusa verilən sənədləri gətirmişik. Çünki o zaman bu işi görmək bizdə mümkün deyildi. Sənədləri birdəfəlik gətirmək üçün gərək danışıqlar aparaq. Baxılsın ki, hansı sənədlərdir. Əgər icazə verilərsə, biz gedib gətirək. Bu, Xarici İşlər Nazirliyi səviyyəsində həll olunan məsələdir”.
Cebhe.info-ya açıqlamasında tarixçi alim Kərəm Məmmədli arxiv sənədlərinin Azərbaycana gətirilməli olduğunu deyib:
“1922-ci ilə qədər olan və 1920-1922-ci illər arası nisbi müstəqillik dövrü kimi hesab edilən arxiv sənədləri özümüzdədir. Sonrakı mərhələdə, yəni SSRİ təşkil ediləndən sonra sənədlərin böyük əksəriyyəti Mərkəzləşdirilmiş Arxiv İdarəsinə göndərilirdi. Xüsusilə də repressiya illərinin arxiv materiallarının əksəriyyəti. Stalin öləndən sonra isə arxivləşdirmə işi həm respublikaların paytaxtında, həm də mərkəzdə aparılırdı. Digər tərəfdən, heç bizim Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsində olan arxivlər açılmır. Elə sənədlər var ki, ona gizlilik qadağası 100-150 il müddətində qoyulur. Amma bizim tariximizin inkişafı, ən azından, mütəxəssislər üçün bu arxiv sənədlərini ölkəyə gətirmək lazımdır”.
